جی اچ بی یا سدیم اکسی بات
اردیبهشت ۴, ۱۴۰۴
جی اچ بی یا سدیم اکسی بات دارویی است که برای برای درمان اختلال خواب نارکولپسی استفاده می شود. این دارو حاوی GHB است که باعث افزایش سروتونین و دوپامین می شود. از این دارو در باشگاه ها برای چربی سوزی و عضله سازی استفاده می شود. همچنین برای تجربه حس سرخوشی و افزایش میل جنسی مصرف می شود.
جی اچ بی چیست؟
GHB سدیم اکسی بات Sodium oxybate یا گاما هیدروکسی بوتیریک اسید با نام تجاری Xyrem شناخته میشود و برای درمان اختلال خواب نارکولپسی تأیید شده است. جی اچ بی متابولیتی برای انتقالدهنده عصبی GABA (گاما آمینوبوتیریک اسید) ، رایجترین انتقالدهنده عصبی مهاری که در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد، است. انتقالدهندههای عصبی مهاری عملکردهای بیشماری دارند، اما اساساً با کند کردن شلیک سایر نورونها در مغز و نخاع، سیستم عصبی مرکزی را تعدیل میکنند. این امر اثرات مفیدی دارد.
شکل ظاهری جی اچ بی
GHB در حالت مایع، شبیه آب است. بو و طعمی ندارد و یا طعم کمی شور یا حلال دارد که به راحتی میتوان آن را پوشاند. معمولاً به صورت مایع در ویالهای کوچک فروخته میشود. سدیم اکسی بات همچنین به صورت پودر سفید یا کپسول موجود است.
موارد استفاده از جی اچ بی
جی اچ بی همچنین زمانی به عنوان داروی بیهوشی استفاده میشد، اما استفاده از آن منجر به تعدادی عوارض جانبی جدی شد و این استفاده متوقف شد. سدیم اکسی بات در دهه ۱۹۸۰ به یک داروی محبوب تبدیل شد که برای بهبود عملکرد ورزشی و کاهش چربی بدن استفاده میشد. محبوبیت آن در بین بدنسازان به دلیل این ظرفیت همچنان ادامه دارد، اگرچه این دارو برخلاف آنچه اغلب تصور میشود، یک استروئید آنابولیک نیست.
جی اچ بی همچنین به عنوان یک داروی تقویت قوای جنسی شهرت پیدا کرد و یکی از داروهای اصلی تجاوز جنسی بود که توسط شکارچیان در اوایل قرن بیستم استفاده میشد و هنوز هم ممکن است برای این منظور استفاده شود. استفاده از آن در سال ۲۰۰۰ توسط سازمان غذا و دارو ممنوع شد؛ با این حال، دو سال بعد، مشخص شد که در درمان نارکولپسی مفید است و مجوزهای ویژهای برای استفاده از آن برای این منظور دریافت کرد.
چه کسانی جی اچ بی مصرف می کنند؟
GHB به عنوان یک داروی شادیآور یا دارویی برای باشگاه استفاده میشود. هنوز هم در بین جوانان به عنوان جایگزینی ایمنتر برای اکستازی شهرت دارد. این دارو احساس سرخوشی و معاشرت ایجاد میکند و هنوز هم به عنوان یک داروی تقویت قوای جنسی در نظر گرفته میشود.
شکارچیان جنسی از جی اچ بی به عنوان داروی تجاوز جنسی استفاده میکنند. در صورت مصرف بدون اطلاع قبلی، میتواند باعث بیهوشی و از دست دادن حافظه شود.
ورزشکاران و بدنسازان هم از سدیم اکسی بات به عنوان یک داروی چربیسوزی و برای افزایش انرژی و عملکرد ورزشی استفاده میکنند. اما توانایی آن در افزایش توده عضلانی، به عنوان یک داروی تقویت کننده قوای جنسی و به عنوان یک تقویت کننده عملکرد ورزشی، از لحاظ علمی تایید نشده است.
تاثیر سدیم اکسی بات بر سیستم عصبی و حافظه
علیرغم شهرت این دارو به عنوان جایگزینی ایمن برای سایر داروها مانند اکستازی و مکملهای لاغری، مصرف GHB به طور بالقوه خطرناک است. مقادیر بسیار کم GHB میتواند سمی باشد. مصرف مزمن این دارو میتواند باعث توهم، گیجی، طغیانهای خشونتآمیز و مشکلات افسردگی شود. این دارو میتواند منجر به تشنج شود. مصرف جی اچ بی منجر به افزایش زیاد سروتونین و دوپامین در سیستم عصبی مرکزی میشود. آزاد شدن این انتقالدهندههای عصبی، اثرات سرخوشی و افزایش معاشرتپذیری را که در مصرفکنندگان رخ میدهد، توجیه میکند.
هنگامی که فردی مصرف دارو را متوقف میکند، سطح این انتقالدهندههای عصبی کاهش مییابد و منجر به مشکلاتی مانند بیتفاوتی، افسردگی، ناامیدی، بیحالی و غیره میشود. مقادیر کم دارو در حالی که فرد تحت تأثیر دارو است، بر حافظه تأثیر میگذارد. افراد اساساً نمیتوانند وقایعی را که تحت تأثیر دارو رخ دادهاند، به یاد بیاورند. به همین دلیل است که شکارچیان جنسی از GHB به عنوان داروی تجاوز جنسی استفاده میکنند.
GHB بر هیپوتالاموس تأثیر میگذارد، که در حفظ تعدادی از عملکردهای تنظیمی در بدن نقش دارد. یکی از پیامدهای سدیم اکسی بات این است که عملکردهای تنظیمی هیپوتالاموس در مورد دمای بدن میتواند مختل شود و افراد میتوانند به سرعت بیش از حد گرم شوند. با از بین رفتن اثر دارو، افراد بیحال و گیج میشوند.
ترکیب با مواد دیگر با سدیم اکسی بات
ترکیب GHB با سایر داروهای ضد افسردگی مانند داروهای تجویزی یا الکل میتواند سیستم عصبی مرکزی بدن را کند کرده و خطرناک باشد. عوارض جانبی یک دارو ممکن است توسط داروی دیگر به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
ترکیب سدیم اکسی بات با الکل، چه به صورت تصادفی و چه به صورت اختیاری، به طور فزایندهای رایج است. الکل به ویژه در ترکیب با جی اچ بی خطرناک است زیرا کنترل دوز آن میتواند دشوار باشد. مصرف بیش از حد در چنین شرایطی خطر قابل توجهی است.
وابستگی و اعتیاد به جی اچ بی
مصرف مزمن سدیم اکسی بات همچنین با ایجاد وابستگی جسمی همراه است. به نظر میرسد تحمل به GHB بسیار سریع ایجاد میشود. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد جی اچ بی بسیار اعتیادآور است. افرادی که مرتباً از GHB استفاده میکنند، میتوانند خیلی سریع دچار تحمل و وابستگی شوند. تحمل به این معنی است که شما باید مقدار بیشتری از دارو مصرف کنید تا همان اثراتی را که قبلاً با مقادیر کمتر تجربه میکردید، تجربه کنید.
وابستگی به جی اچ بی میتواند روانی و جسمی یا هر دو باشد. وابستگی به GHB به این معنی است که بخش زیادی از افکار، احساسات و فعالیتهای شما را به خود اختصاص میدهد.
علائم اعتیاد به سدیم اکسی بات
فردی که در نتیجه سوءمصرف سدیم اکسی بات دچار اختلال مصرف مواد شده است، با موارد زیر مراجعه میکند:
- میل و هوس مکرر مصرف
- ادامه مصرف GHB حتی با وجود تجربه پریشانی یا اختلال عملکرد قابل توجه به دلیل مصرف
- ایجاد تحمل نسبت به جی اچ بی
- ایجاد علائم ترک در هنگام قطع مصرف GHB
- مصرف جی اچ بی برای جلوگیری از علائم ترک یا سایر عوامل استرسزا
- فعال و اجتماعی شدن در مهمانیها یا کلوپها، اما سپس بیحال یا گوشهگیر شدن در موارد دیگر
- گرم شدن بیش از حد سریع در محیطهای شلوغ، مانند مهمانیها، کلوپها و غیره
- در گردهماییهای اجتماعی بسیار دوستانه و اجتماعی شدن اما در روز بعد بیحال، افسرده و حتی تحریکپذیر یا مضطرب به نظر رسیدن
اگر متوجه شدید که روزانه چندین دوز مصرف میکنید، تعداد دفعات مصرف GHB را افزایش میدهید یا علائم ترک بین دوزها (مانند لرزش، اضطراب، بیقراری عضلانی، احساسات پوستی) دارید، از پزشک یا متخصص بهداشت کمک بگیرید.
سندروم ترک سدیم اکسی بات
سندرم ترک در سه مرحله رخ میدهد که اغلب ظرف ۲۴ ساعت پس از قطع مصرف دارو توسط فرد شروع میشود و به مدت ۱۰ روز تا چند هفته ادامه مییابد. ترک GHB مشابه سندرم ترک است که در افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل یا افرادی که بنزودیازپینها را مورد سوء مصرف قرار دادهاند، رخ میدهد.
علائم ترک جی اچ بی
علائم ترک جی اچ بی اغلب به صورت خفیف، متوسط یا شدید طبقهبندی میشوند. علائم شامل گرفتگی معده، حالت تهوع، استفراغ، لرز، تب، نوسانات خلقی، اضطراب، افسردگی، احتمال بروز رفتارهای شبه روانپریشی (توهم و هذیان) و در برخی موارد تشنج است. افراد وابسته به سدیم اکسی بات ممکن است به دلیل علائم ترک، ترک یا کاهش مصرف را بسیار دشوار بیابند. ترک جی اچ بی ممکن است دو هفته یا بیشتر طول بکشد.
این علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- گیجی، آشفتگی، اضطراب، وحشت
- بیخوابی
- لرزش
- گرفتگی عضلات
- تعریق
- توهم
- تاکیکاردی (ضربان قلب سریع)
- تشنج
- توهم یا پارانویا
- روانپریشی
- عرق کردن
- فشار خون بالا
- حالت تهوع یا استفراغ
ترک ناگهانی دوزهای بالا همچنین ممکن است منجر به بیاختیاری روده و مثانه و بیهوشی شود و ممکن است نیاز به کمک پزشکی داشته باشد. تشنج میتواند بالقوه کشنده باشد. افرادی که در نتیجه قطع مصرف GHB واکنشهای شدید ترک دارند، ممکن است دچار توهم، هذیان ویا تشنج شوند. اگر نگران علائم ترک هستید، بهتر است از خدمات سم زدایی ترک اعتیاد در بهترین کلینیک خصوصی ترک اعتیاد تهران بهره مند شوید.
بهترین راه ترک GHB
مراکز معتبر سم زدایی ترک اعتیاد به بیمار کمک می کند با کمترین درد و خماری بتواند این ماده را ترک کند. در بهترین کلینیک ترک اعتیاد تهران، پزشک متخصص ترک اعتیاد با توجه به وضعیت جسمی وروانی بیمار برنامه ترک مختص بیمار را تدوین می کند.
این برنامه سم زدایی ترک اعتیاد شامل تجویز داروهایی است که میتوانند علائم خاصی را که در طول ترک رخ میدهد، برطرف کنند. بنزودیازپینها و سایر داروها معمولاً برای ترک جی اچ بی استفاده میشوند. بنزودیازپینها طبق یک برنامهی کاهش تدریجی تجویز میشوند، به طوری که دوز مصرفی به آرامی و با تنظیم سیستم بدن فرد کاهش مییابد.
این امر به فرد اجازه میدهد تا در حین گذراندن فرآیند ترک، بدون تجربه علائم ترک قابل توجه، از بنزودیازپین جدا شود. برخی داروهای دیگر نیز ممکن است استفاده شوند، مانند شلکنندهی عضلات باکلوفن که ممکن است هوس و تحریکپذیری را برطرف کند، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد فشار خون و سایر داروها برای درمان علائم خاص.
روان درمانی برای ترک جی اچ بی
در بیمارستان ترک اعتیاد، علاوه بر سم زدایی و ترک جسمی به بیمار کمک می شود تا از لحاظ روانی وابستگی به GHB یا هر ماده دیگری را درمان کند. جلسات روان درمانی به صورت خصوصی یا گروهی برگزار می شود و به بیمار کمک می کند مشکلاتی که باعث گرایش به اعتیاد شده را شناسایی و حل کند.
افرادی که مشکلات دیگری مانند اختلالات روانی همزمان، بیماریهای پزشکی، روابط ناکارآمد و غیره دارند، باید این موارد را نیز مدیریت کنند. افرادی که بیماریهای روانی همزمان مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اضطراب و غیره دارند، باید این مشکلات را همراه با اختلال مصرف مواد خود درمان کنند تا بهبودی موفقیتآمیز باشد. مدیریت این بیماریها باید با روشهای متناسب با بیماری انجام شود.
سخن آخر
نگذارید عوارض ویرانگر اعتیاد به سدیم اکسی بات برای یک روز دیگر ادامه پیدا کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با اعتیاد دست و پنجه نرم میکنید و آماده شروع روند درمان هستید، همین امروز کلمـــه مشاوره را به شـــماره موبایــل ۰۹۱۲۰۴۷۴۸۱۰ ارسال کنید. ما با شما تماس میگیریم و به تمام سوالات شما پاسخ خواهیم داد تا هر چه زودتر روند درمان را آغاز کنید.
نازنین روشن طبری هستم، روانشناس بالینی با بیش از ده سال تجربه در حوزه ترک و درمان اعتیاد و مدیریت داخلی کلینیک طلوعی دوباره.